Η Ελιά αποτελεί από την αρχαιότητα την σημαντικότερη καλλιέργεια της χώρας μας. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη και την οικονομική ευημερία του Ελλαδικού χώρου και κατέχει ξεχωριστή θέση στον Ελληνικό πολιτισμό ως σύμβολο γνώσης, σοφίας, αφθονίας, ειρήνης, υγείας, δύναμης και ομορφιάς.

Σήμερα καλύπτει το 15% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης και κυριαρχεί μεταξύ των δεντροκομικών καλλιεργειών καταλαμβάνοντας το 77% των δεντρωδών εκτάσεων.

Η άριστη προσαρμογή της στο εύκρατο μεσογειακό κλίμα, σε συνδυασμό με την συσσωρευμένη εμπειρία των παραγωγών μας, καθιστούν την Ελλάδα την 3η μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγό χώρα στον κόσμο, ενώ τα μοναδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά των Ελληνικών ποικιλιών την αναδεικνύουν 1η παγκοσμίως σε παραγωγή extra παρθένου ελαιόλαδου.

Η ελιά αναπτύσσεται και καρποφορεί σε μεγάλη ποικιλία εδαφών ακόμη και χαμηλής γονιμότητας. Αποδίδει όμως καλύτερα στα μέσης σύστασης αμμοαργιλώδη εδάφη που συγκρατούν αρκετή υγρασία και επιτρέπουν την καλύτερη εκμετάλλευση της εδαφικής υγρασίας και των θρεπτικών στοιχείων.

Σε ελαφρά αμμώδη και χαλικώδη εδάφη για την επίτευξη ικανοποιητικής παραγωγής απαιτούνται συμπληρωματικές επιφανειακές αρδεύσεις κατά τους θερινούς μήνες και την περίοδο της ελαιογένεσης (Αύγουστος – Σεπτέμβριος)

Βαριά εδάφη που νεροκρατούν είναι ακατάλληλα για την καλλιέργεια της Ελιάς καθώς τα δέντρα υποφέρουν από συψηριζίες, μειώνουν τις αποδόσεις τους και υποβαθμίζονται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του παραγόμενου ελαιόλαδου.

Ως προς τα χημικά χαρακτηριστικά του εδάφους το ελαιόδεντρο αναπτύσσεται καλύτερα ουδέτερα ή ελαφρά αλκαλικά εδάφη (pH 7-8), αντέχει όμως και στα ελαφρά όξινα εδάφη. Σε τιμές pH κάτω από 5 και πάνω από 8,5 μειώνεται η ανάπτυξη και η παραγωγή της καλλιέργειας.

Η ελιά έχει πλούσιο ριζικό σύστημα που εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο η εδαφική υγρασία. Τα φύλλα της είναι δερματώδη με παχιά κηρώδη εφυμενίδα, πυκνό χνούδι και μικρά βυθισμένα στομάτια στην κάτω επιφάνεια. Περιορίζουν την διαπνοή, μειώνουν τις απώλειες νερού και αυξάνουν την αντοχή της στις ξηρικές συνθήκες σε σύγκριση με άλλες δεντρώδης καλλιέργειες.

Παρά την ανθεκτικότητα του ελαιόδεντρου στην ξηρασία, το νερό είναι ο κύριος περιοριστικός παράγοντας της παραγωγής ειδικότερα:

• ● σε περιοχές με μικρό ετήσιο ύψος βροχόπτωσης (< 400mm)
• ● σε περιοχές με υγρό χειμώνα αλλά ξηρό καλοκαίρι
• ● στα ελαφρά αμμώδη και χαλικώδη εδάφη
• ● στις επιτραπέζιες ελιές

Τα ελαιόδεντρα παρουσιάζουν συγκεκριμένα στάδια κατά την διάρκεια του ετήσιου βλαστικού κύκλου, όπου οι απαιτήσεις τους σε νερό μεγιστοποιούνται και η επάρκεια της εδαφικής υγρασίας ασκεί καθοριστική επίδραση στην ποσότητα και την ποιότητα της τελικής παραγωγής:

• ● Στάδιο διαφοροποίησης ανθοφόρων οφθαλμών (Φεβρουάριος – Μάρτιος) – χειμερινές βροχές
• ● Στάδιο πριν άνθησης (Απρίλιος – Μάιος) – χειμερινές βροχές /άρδευση σε περίπτωση άνυδρου χειμώνα
• ● Στάδιο από την καρπόδεση έως την σκλήρυνσης του πυρήνα (Μάιος – Ιούνιος) – άρδευση
• ● Στάδιο ελαιοποίησης (Αύγουστος – Σεπτέμβριος) – άρδευση

Ένα ορθολογικό πρόγραμμα λίπανσης πρέπει να αναπληρώνει τα θρεπτικά στοιχεία που απομακρύνονται από το έδαφος με την συλλογή του ελαιόκαρπου και το ετήσιο κλάδεμα των δέντρων και να παρέχει ταυτόχρονα τις λιπαντικές μονάδες που είναι απαραίτητες για την ετήσια βλάστηση και ανθοφορία των δέντρων.

Οι ποσότητες θρεπτικών στοιχείων που αφαιρούνται από το δέντρο κάθε χρόνο λόγω της φυλλόπτωσης, του κλαδέματος και της συλλογής του ελαιόκαρπου φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Η αρμονική τροφοδοσία των δέντρων με τα παραπάνω στοιχεία, στην κατάλληλη ποσότητα και αναλογία και σε όλα τα κρίσιμα στάδια της ανάπτυξής τους, επιτυγχάνει την θρεπτική ισορροπία της καλλιέργειας, την αύξηση των αποδόσεων και την υψηλή ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος.

N Άζωτο

Το Άζωτο αποτελεί το σημαντικότερο και το πλέον αναντικατάστατο θρεπτικό στοιχείο για την βλαστική ανάπτυξη και την καρποφορία του ελαιώνα.

• ● προάγει την βλάστηση που είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό των αναπαραγωγικών οργάνων και την αύξηση των καρπών
• ● αυξάνει τον αριθμό των ανθοφόρων οφθαλμών που θα δώσουν ταξιανθίες
• ● προωθεί τον σχηματισμό τέλειων ανθέων αυξάνοντας την γονιμοποίηση και την καρπόδεση
• ● αυξάνει τον αριθμό και το βάρος των καρπών αυξάνοντας την παραγωγή
• ● σε συνδυασμό με το ορθολογικό κλάδεμα και τη άρδευση μειώνει την παρενιαυτοφορία

Τα ελαιόδεντρα απορροφούν μεγάλες ποσότητες Αζώτου από το έδαφος καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, είναι όμως ιδιαίτερα απαιτητικά και εκδηλώνουν πραγματική ‘’πείνα’’ για το στοιχείο αυτό σε συγκεκριμένα στάδια του ετήσιου βλαστικού και αναπαραγωγικού τους κύκλου.

• ● την περίοδο της μορφολογικής διαφοροποίησης των ανθοφόρων οφθαλμών (Φεβ.-Μαρ.)
• ● την περίοδο της άνθισης – καρπόδεσης (Απρ.-Μάιο)
• ● της περίοδο της σκλήρυνσης του πυρήνα ( Ιουν.-Ιουλ.)

Ο επαρκής εφοδιασμός του ελαιώνα με Άζωτο, κατά διάρκεια των παραπάνω σταδίων ασκεί καθοριστική επίδραση στην ποσότητα και την ποιότητα του τελικού παραγόμενου προϊόντος.

P Ο Φώσφορος

Ο φώσφορος αποτελεί συστατικό σημαντικών ενζύμων και πρωτεϊνών του δέντρου. Εμπλέκεται είτε άμεσα είτε έμμεσα σε σειρά μεταβολικών διεργασιών και ειδικότερα αυτών που έχουν σχέση με την αναπαραγωγή και την μεταφορά ενέργειας. Απαντάται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στους νεαρούς αναπτυσσόμενους ιστούς.

Από λειτουργική άποψη:

• ● Προμηθεύει την απαιτούμενη ενέργεια για όλες τις δραστηριότητες του δέντρου.
• ● Συμβάλει στον σχηματισμό των ριζών και του ξύλου.
• ● Συμβάλει στο δέσιμο των καρπών, στην ισχυρή συγκράτησή τους και στην πρωιμότητα της παραγωγής.

Αν και στα περισσότερα ελληνικά εδάφη δεν αποτελεί περιοριστικό παράγοντα για τη ανάπτυξη του ελαιόδεντρου, η χορήγηση φωσφόρου στους αρδευόμενους ελαιώνες που δέχονται πλούσιες Αζωτούχες λιπάνσεις και στις επιτραπέζιες ποικιλίες, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για το μέγεθος, το βάρος, την πρωιμότητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του καρπού. Στους ξηρικούς ελαιώνες και ειδικότερα σε εδάφη πλούσια σε Ανθρακικό Ασβέστιο (CaCO3) πρέπει να χορηγείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα η γονιμότητα του εδάφους.

K Κάλιο

Το Κάλιο αποτελεί όπως και το Άζωτο αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο. Παρουσιάζει υψηλή κινητικότητα εντός των ιστών και των υποκυττάριων δομών, και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργειών. Εμπλέκεται στην ενεργοποίηση πολλών ενζύμων, στην παραγωγή και την μεταφορά των προϊόντων της φωτοσύνθεσης, στην πρόσληψης και εκμετάλλευση του νερού και στην υδατική ισορροπία των δέντρων. Σαν αποτέλεσμα της πολυσύνθετης δράσης του η επάρκειά του στο ελαιόδεντρο:

• ● Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των καρπών
• ● Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδι
• ● Βελτιώνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του λαδιού
• ● Αυξάνει την αντοχή των δέντρων στην ξηρασία, στον παγετό και στις προσβολές από εχθρούς και ασθένειες

Η ελιά παρουσιάζει υψηλές ετήσιες ανάγκες σε Κάλιο, ιδιαίτερα την περίοδο ανάπτυξης και ωρίμανσης των ων καρπών όπου περισσότερο από το 60% του διαθέσιμου Καλίου μεταναστέυει στους καρπούς.

Στις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες είναι απαραίτητη η χορήγησή Καλίου σε ποσότητα ίση με αυτή του Αζώτου, ειδικά την χρονιά που αναμένεται μεγάλη καρποφορία, ώστε να αποφευχθεί η μικροκαρπία, να αυξηθεί η ελαιογένεση και να περιοριστεί η θρεπτική εξάντληση των δέντρων που οδηγεί σε παρενιαυτοφορία.

Στις επιτραπέζιες ποικιλίες, για την επίτευξη ικανοποιητικής παραγωγής και για την βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καρπού, η ετήσια χορήγηση Καλίου είναι επιβεβλημένη.

B Βόριο

Το βόριο είναι το σημαντικότερο ιχνοστοιχείο της Ελιάς και το πλέον απαραίτητο για τον σχηματισμό των ανθέων, την ομαλή εξέλιξη της γονιμοποίησης και της καρπόδεσης. Συμμετέχει στην μεταφορά των υδατανθράκων εντός του δέντρου, στην σύνθεση των φυτορμονών, στην ανάπτυξη των νεαρών ιστών. στην παραγωγή και την βλαστικότητα της γύρης και στην αύξηση του καρπού. Η έλλειψη του αποτελεί την συχνότερη τροφοπενία του ελαιόδεντρου και επιδρά άμεσα στην γονιμότητα του ελαιώνα μειώνοντας δραματικά την παραγωγή.

Η προσθήκη βορίου είτε με την μορφή βόρακα (250-400γρ. δέντρο) , είτε με τη χρήση σύνθετων λιπασμάτων που περιέχουν Βόριο, θεωρείται απαραίτητη στην βασική λίπανση της ελιάς, τόσο στα υγρά όξινα, όσο και στα ασβεστούχα εδάφη.

Θετικά αποτελέσματα δίνουν και οι διαφυλλικοί ψεκασμοί με Βόριο κατά την διάρκεια σχηματισμού της νέας βλάστησης και κατά την έναρξη της άνθισης.

Στάδιο διαφοροποίησης ανθοφόρων οφθαλμών (Φεβρουάριος – Μάρτιος)

Η επάρκεια θρεπτικών στοιχείων και ειδικά Αζώτου, Καλίου, Βορίου και εδαφικής υγρασίας σε αυτό το στάδιο:

• ● δημιουργεί πλεόνασμα υδατανθράκων και αυξάνει την διαφοροποιήση των ανθοφόρων οφθαλμών.
• ● επισπεύδει την έναρξη της νέας βλάστησης που είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό των αναπαραγωγικών οργάνων και την μεταγενέστερη ανάπτυξη του καρπού
• ● Αυξάνει τον σχηματισμό ετήσιων βλαστών που είναι απαραίτητοι για την καρποφορία της επόμενης χρονιάς

Στάδιο Άνθισης – Καρπόδεσης (Απρίλιος – Μάιος)

Αυξάνεται απαίτηση των δέντρων σε θρεπτικά στοιχεία και ειδικότερα σε Άζωτο, Φώσφορο και Βόριο:

• ● Η επάρκεια Αζώτου σε αυτό το στάδιο προωθεί τον σχηματισμό των τέλειων ανθέων και αυξάνει την καρπόδεση.
• ● Το Βόριο αυξάνει την βλαστικότητα της γύρης και την δεκτικότητα του στίγματος, αυξάνοντας την γονιμοποίηση και την καρπόδεση.
• ● Ο Φώσφορος παρέχει την απαιτούμενη ενέργεια για την άνθιση, την καρπόδεση και την αρχική ανάπτυξη των καρπών αυξάνοντας τον αριθμό τους ανά ανθοταξία.

Στάδιο ταχείας ανάπτυξης του καρπού – σκλήρυνσης πυρήνα (Ιούνιος – Ιούλιος)

Με την ολοκλήρωση της καρπόδεσης ξεκινά η ανάπτυξη του πυρήνα του καρπού και αυξάνονται οι απαιτήσεις των δέντρων σε Άζωτο και νερό και σταδιακά όλων των θρεπτικών στοιχείων για να κορυφωθούν έως την πήξη του πυρήνα.

• ● Μεγάλες ποσότητες Αζώτου, Καλίου και Φωσφόρου μεταναστεύουν από τα φύλλα στον καρπό για να καλύψουν τις αυξημένες απαιτήσεις των κυτταροδιαιρέσεων.
• ● Ή θρεπτική επάρκεια σε αυτό το στάδιο ασκεί καθοριστική επίδραση στο τελικό μέγεθος του καρπού και στην ελαιογένεση.

Στάδιο βραδείας ανάπτυξης της σάρκας – έναρξη ελαιογένεσης (Αύγουστος – Σεπτέμβριος)

Μετά την σκλήρυνση του πυρήνα αρχίζει να αναπτύσεται η σάρκα και σταδιακά (από τον Αύγουστο) να παρατηρείτε συσσώρευση ελαιόλαδου στον καρπό. Κατά την διάρκεια αυτού του σταδίου αυξάνεται απαίτηση των δέντρων σε θρεπτικά στοιχεία και ειδικότερα σε Άζωτο και Κάλιο.

• ● Η επάρκεια Αζώτου αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των καρπών. Υπερβολικό Άζωτο αυτή την περίοδο μειώνει τη ελαιογέννεση και καθυστερεί την ωρίμανση.
• ● Το Κάλιο αυξάνει την ελαιοπεριεκτικότητα των καρπών και προάγει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά στις επιτραπέζιες ποικιλίες.
• ● Ο Φώσφορος πρωιμίζει την ωρίμανση, αυξάνει το βάρος και βελτιώνει τον χρωματισμό στις επιτραπέζιες ποικιλίες.

Πριν την σκλήρυνση του πυρήνα (Ιούνιος)

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για την μείωση της καρπόπτωσης, την ανάπτυξη του καρπού και την απόκτηση επαρκούς βλάστησης για την καρποφορία τα επόμενης χρονιάς, εφαρμόζεται επιφανειακή Αζωτούχος λίπανση (το υπόλοιπο 1/3 του απαιτούμενου Αζώτου) και άρδευση, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της καρπόδεσης (Ιούνιο).

Προτιμώνται λιπάσματα με τεχνολογία νανοπολυμερών μακρομορίων (Ωmega 26N) ή λιπάσματα με Άζωτο βραδείας αποδέσμευσης (NutrActive) γιατί καλύπτουν τις ανάγκες της καλλιέργειας έως την έναρξη της ωρίμανσης και δεν υποκινούν ανταγωνισμό μεταξύ βλάστησης - καρποφορίας, που μπορεί να οδηγήσει σε καρπόπτωση.

Προτιμώνται λιπάσματα όπως η Νιτροθειική Αμμωνία ή λιπάσματα με Άζωτο βραδείας αποδέσμευσης γιατί:

• ● καλύπτουν τις ανάγκες της καλλιέργειας έως την έναρξη της ωρίμανσης
• ● δεν υποκινούν ανταγωνισμό μεταξύ βλάστησης – καρποφορίας που μπορεί να οδηγήσει σε καρπόπτωση.

Κατά την έναρξη αύξησης της σάρκας – ελαιογένεση (Αύγουστος)

Σε επιτραπέζιες ποικιλίες που ε Σκλήρυνση πυρήνα (30%) επιδιώκεται αύξηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών, αλλά και σε ελαιοποιήσιμες ποικιλίες την χρονιά της μεγάλης παραγωγής, συνίσταται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου και δεύτερη εφαρμογή Αζωτοκαλιούχου λίπανσης κατά την έναρξη αύξησης της σάρκας (Αύγουστο).

* Οι δόσεις, που αναφέρονται είναι ενδεικτικές. Για την λίπανση των καλλιέργειών είναι σκόπιμο να λαμβάνεται υπόψη και η συμβουλή των τοπικών γεωπόνων.

(Βασική-Επιφανειακή λίπανση)

• ● Παρατεταμένη θρέψη της μηλιάς, για μεγάλο χρονικό διάστημα, με Άζωτο βραδείας αποδέσμευσης
• ● Ολοκληρωμένη θρέψη σύμφωνα με τις απαιτήσεις της καλλιέργειας σε κάθε στάδιο ανάπτυξης
• ● Αυξημένη άνθιση και καρποφορία από την τροφοδοσία των φυτών και με τις δύο μορφές Αζώτου
• ● Ελαχιστοποίηση των απωλειών από έκπλυση και εξαέρωση
• ● Καλύτερη πρόσληψη του νερού και των θρεπτικών στοιχείων
• ● Υψηλή διαλυτότητα του Φωσφόρου που φτάνει το 90% για θρέψη της καλλιέργειας σε όλους τους τύπους εδαφών
• ● Ευελιξία στον χρόνο εφαρμογής της λίπανσης και εγγυημένη παροχή Αζώτου σε όλες τις καιρικές συνθήκες

(Βασική-Επιφανειακή λίπανση)

• ● Ολοκληρωμένη θρέψη των δέντρων με όλα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα θρεπτικά στοιχεία.
• ● Πλήρως αφομοιώσιμες μορφές και ειδική αναλογία των θρεπτικών στοιχείων προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις των δέντρων
• ● Υψηλή περιεκτικότητα σε Αμμωνιακό Άζωτο για παρατεταμένη θρέψη και κάλυψη των αναγκών της καλλιέργειας
• ● Κάλιο υπό μορφή Θειικού Καλίου για υψηλότερη και ποιοτικότερη παραγωγή
• ● Υψηλή διαλυτότητα του Φωσφόρου που φτάνει το 90% για θρέψη της καλλιέργειας σε όλους τους τύπους εδαφών
• ● Πρόσθετη θρέψη με Θείο για καλύτερη εκμετάλλευση του Αζώτου και των Ιχνοστοιχείων.

(Βασική-Επιφανειακή λίπανση)

• ● Προστασία των θρεπτικών στοιχείων του λιπάσματος από τα συστατικά του εδάφους και αύξηση της διαθεσιμότητά τους για τα δέντρα.
• ● Αυξημένη πρόσληψη και αξιοποίηση του Φωσφόρου και των βασικών κατιόντων (Κ, Mg, Ca) από τα δέντρα, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• ● Χηλικοποίηση των Ιχνοστοιχείων (B, Zn, Fe) του λιπάσματος, διατηρώντας τα ενεργά για τα δέντρα σε περιόδους υψηλής ζήτησης.
• ● Άμεση και μεσοπρόθεσμη παροχή Αζώτου, προσαρμοσμένη στις ανάγκες των δέντρων.
• ● Δημιουργία ισχυρού ριζικού συστήματος, για καλύτερη πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων και του νερού.
• ● Μείωση της υδατικής καταπόνηση των φυτών, σε συνθήκες χαμηλής εδαφικής υγρασίας.
• ● Κινητοποίηση των δεσμευμένων θρεπτικών στοιχείων του εδάφους και αξιοποίησή τους από την καλλιέργεια.
• ● Πρόσθετος εφοδιασμός με Θείο, για καλύτερη εκμετάλλευση του Αζώτου, του Φωσφόρου και των Ιχνοστοιχείων.
• ● Ολοκληρωμένη θρέψη και υψηλές στρεμματικές αποδόσεις, σε οποιεσδήποτε εδαφικές και κλιματικές συνθήκες.